آنچه باید در خصوص سینوس ها و سینوزیت بدانیم - وبلاگ وردپرسکارا

به گزارش وبلاگ وردپرسکارا، سینوس به حفره های خالی در جمجمه گفته می گردد که به وسیله سوراخی باریک در استخوان، به راه هوایی بینی متصل شده است. به طور نرمال، همه سینوس ها به وسیله همین سوراخ باریک که به آن اوستیوم گفته می گردد به راه های هوایی بینی راه دارند و باز هستند.

سینوس ها حفره های توخالی هستند که به هم متصل اند و در جمجمه قرار دارند. بزرگ ترین حفره سینوسی حدود 3 سانتی متر طول دارند و دیگر حفره ها کوچک تر هستند. استخوان های گونه، سینوس های فَکی و بخش پایین و میانی پیشانی دیواره های سینوس های پیشانی را تشکیل می دهند. بین چشمان هم سینوس های پرویزنی و پشت بینی هم سینوس های شب پره ای قرار دارند.

سینوس ها با بافت های نرم و صورتی رنگی به نام غشای مخاطی پوشیده شده اند و به طور معمول حفره ای توخالی هستند. در بخش داخلی بینی نیز برآمدگی هایی وجود دارند که به آن شاخک های بینی گفته می گردد. شاخک های بینی وظیفه مرطوب کردن و تصفیه هوای درون بینی را برعهده دارند. دیواره نازکی به نام سپتوم یا تیغه بینی هم حفره های بینی را از هم جدا می نماید.

بسیاری از سینوس ها به وسیله مجرای کوچکی به درون بینی راه پیدا می نمایند که پزشکان به این حفره مئاتوس میانی می گویند.محققان هنوز دلیل وجود سینوس را نمی دانند. یک فرضیه این است که آنها به مرطوب شدن هوایی که تنفس می کنیم یاری می نمایند. فرضیه دیگر هم این است که موجب بهبود صدا می شوند.

سینوزیت می تواند به صورت عفونت حاد سینوس ها، عفونت نیمه حاد سینوس ها، عفونت مزمن سینوس ها، سینوزیت عفونی و سینوزیت غیر عفونی باشد.

علائم و نشانه های سینوزیت به طور خلاصه عبارتند از:

. سردرد سینوسی

. حساس شدن صورت

. احساس فشار یا درد در سینوس ها، گوش ها و دندان ها

. تب

. ترشحات تیره بدرنگ از بینی یا پشت حلق

. احساس گرفتگی در بینی

. گلودرد

. سرفه

. گاهی تورم صورت

علائم و نشانه های عفونت باکتریایی سینوس ها

. درد صورت

. ترشح چرک مانند

. علائمی که بیش از یک هفته ادامه دار شدند و به داروهای معمول جواب نمی دهند

عفونت سینوسی معمولاً بر اساس سابقه پزشکی بیمار و معاینه فیزیکی تشخیص داده می گردد.

سینوزیت باکتریایی معمولاً با آنتی بیوتیک ها درمان می گردد.

درمان به موقع سینوزیت آلرژیک می تواند از بروز عفونت ثانویه باکتریایی جلوگیری نماید.

راهکارهای خانگی درمان سینوزیت و عفونت سینوس ها شامل داروهای OTC مانند استامینوفن، ضداحتقان ها و موکولیتیک ها (خلط آور) می گردد.

برای تخلیه سینوس ها می توانید از وسیله شستشوی سینوس ها که در داروخانه ها موجود است، نیز بهره ببرید.

موارد نادر عفونت های قارچی سینوس ها (مثلاً زیگومایکوزیس) احتیاجمند اقدام فوری پزشکی اند.

عفونت سینوس ها در صورت پیشرفت می تواند به مننژیت، آبسه مغزی، اوستئومیلیت (عفونت استخوان) و سلولیت اوربیتال (التهاب بافت های پیرامون چشم) تبدیل گردد. برای پیشگیری از عفونت های قارچی سینوس ها، هیچ واکسنی وجود ندارد.

سینوس ها چه هستند و ما چند سینوس داریم؟

یک سینوس، حفره ای خالی است که از هوا پُر شده است. برای اهداف این مطلب، یک سینوس به حفره های خالی در جمجمه گفته می گردد که به وسیله سوراخی باریک در استخوان، به راه هوایی بینی متصل شده است. به طور نرمال، همه سینوس ها به وسیله همین سوراخ باریک که به آن اوستیوم گفته می گردد به راه های هوایی بینی راه دارند و باز هستند. انسان دارای چهار جفت از این حفره هاست:

. سینوس جلویی (در پیشانی)

. سینوس ماگزیلاری (پشت فک بالایی)

. سینوس اتموئید (بین چشم ها)

. و سینوس اسفنوئید (پشت چشم ها)

این چهار جفت سینوس ها معمولاً به عنوان یک واحد در نظر گرفته می گردد و به آن ها سینوس های پارانازل (نزدیک بینی) گفته می گردد. سلول های مخاط داخلی هر سینوس، سلول های ترشح نماینده موکوس، سلول های اپیتلیال و تعدادی سلول هستند که بخشی از سیستم ایمنی اند (ماکروفاژها، لنفوسیت ها و ائوزینوفیل ها).

عملکرد این سینوس ها شامل مرطوب کردن و گرم کردن هوای استنشاق شده، عایق بندی ساختار اطراف (چشم ها و عصب ها)، افزایش رزونانس صدا و به عنوان ضربه گیری در برابر ترومای صورت می باشد. سینوس ها، وزن جمجمه را کاهش می دهند. اگر التهاب سبب گردد موکوس غلیظ شده یا اوستیومِ طبیعی، مسدود گردد، این التهاب می تواند منجر به یک عفونت باکتریایی گردد.

علائم عفونت سینوس ها یا سینوزیت

سینوزیت یا همان عفونت سینوس ها، علائم زیادی دارد. در ادامه به خلاصه ای از شایع ترین و اصلی ترین علائم سینوزیت اشاره می کنیم. بیشتر افراد به طور هم زمان دچار چند علامت سینوزیت می شوند. عده ای نیز ممکن است علائمی داشته باشند که به صورت تناوبی ظاهر شوند نه همزمان و به یک باره.

. سردرد ناشی از فشار در سینوس هایی که به طور کامل یا نسبی مسدود شده اند. این درد ممکن است وقتی فرد به سمت جلو خم می گردد بدتر گردد.

. حساس شدن صورت یا تورم آن در صورت لمس ناحیه صورت

. فشار یا درد به دلیل فشار موکوس بر بافت سینوس ها یا التهاب سینوس ها

. تب ناشی از التهاب و عفونت بافت سینوس ها

. ترشح کدر رنگ یا بد رنگ که اغلب در موارد عفونت باکتریایی سینوس ها مشاهده می گردد

. احساس گرفتگی در بینی که هم در موارد عفونت سینوس ها رخ می دهد و هم در موارد غیرعفونی التهاب سینوس ها

. ترشحات پشت حلق که فراوری بیش از حد موکوس ناشی از سینوزیت است و وارد حلق شده و بافت آن را تحریک می نماید

. گلودرد که ناشی از التهاب بافت گلو در اثر ترشحات پشت حلق است

. سرفه که واکنشی نسبت به ترشحات پشت حلق بوده و کوشش بدن برای پاک کردن بافت گلو از محرک هاست

. دندان درد که ناشی از فشار وارد بر عصب ها و بافت های اطراف است

. گوش درد ناشی از فشار وارد بر عصب ها و بافت های اطراف

. چشم درد ناشی از فشار وارد بر عصب ها و بافت های اطراف

. خستگی ناشی از تب، واکنش ایمنی و سرفه

. بد بو شدن دهان که معمولاً ناشی از عفونت های باکتریایی است

. خارش و عطسه، در سینوزیت های غیرعفونی، اما ممکن است در بعضی از علائم گفته شده در عفونت های سینوسی نیز وجود داشته باشد

. ترشحات بینی که معمولاً در سینوزیت های غیر عفونی، شفاف و یا سفید رنگ است

بیماری های سینوسی

سینوزیت حاد (عفونت سینوس): در این عارضه ویروس ها، باکتری ها یا قارچ ها حفره سینوس را آلوده نموده و موجب التهاب آن می شوند. از علایم شایع این بیماری می توان به ترشحات و گرفتگی بینی، دردناکی گونه ها، پیشانی یا اطراف چشم و سردرد را نام برد.

سینوزیت مزمن: سینوزیت مزمن در واقع سینوزیتی است که برای مدت طولانی باقی می ماند.

انحراف تیغه بینی یا همان انحراف بینی: در صورتی که تیغه بینی بیش از حد به یک جهت منحرف باشد، جریان هوا را مسدود می نماید.

رینیت آلرژیک یا التهاب مخاط بینی آلرژیک: آلرژن ها یا عوامل حساسیت زا مانند گَرده، کَنه های گرد و غبار و فضولات حیوانات اهلی موجب واکنش ازدیاد حساسیتی در بینی و سینوس ها می شوند. ترشح مخاط، گرفتگی بینی، عطسه و خارش از علائم رینیت آلرژیک است.

پولیپ بینی: پولیپ بینی در واقع تومور غیر سرطانی است که در حفره بینی رشد می نماید. پولیپ بینی می تواند به دلیل التهاب ناشی از آسم، عفونت های مزمن سینوسی و آلرژی بینی مانند التهاب مخاط بینی آلرژیک بروز پیدا کند.

بزرگی شاخک های بینی: در این عارضه شاخک های بینی بزرگ می شوند. بزرگی شاخک های بینی می تواند موجب مسدود شدن هوا گردد.

آزمایش های سینوسی

معاینه جسمی: پزشک می تواند با چراغ قوه بینی شاخک های بینی را آنالیز نموده و ببنید متورم شده اند یا خیر. پزشک معالج همین طور ممکن است روی سینوس ها را فشار داده تا از دردناکی سینوس ها اطمینان حاصل کند.

دلیل سینوزیت چیست؟

عفونت های سینوسی یا سینوزیت می توانند در اثر هر چیزی که در جریان هوا در داخل سینوس ها اختلال ایجاد می نمایند و سبب ترشحات موکوس از سینوس ها می شوند ایجاد شوند. ورودی سینوس ها ممکن است در اثر تورم بافت مخاط و سینوس و بافت های اطراف، مثلاً در اثر موارد زیر مسدود گردد:

. سرماخوردگی معمولی

. آلرژی ها

. تحریک بافت مثلاً با دود سیگار و کوکائین و یا اسپری های بینی OTC

سایر دلیل های سینوزیت:اگر تومور یا ضایعه ای نزدیک به ورودی سینوس ها رشد کند می تواند سینوس ها را مسدود کند.

دهیدراته شدن بدن، یک سری از داروها و کم بودن رطوبت نیز می تواند سبب سینوزیت گردد.

ترشح موکوس از سینوس ها نیز می تواند همراه با غلیظ شدن آن ها در اثر کم آبی بدن در اثر یک بیماری مثلاً فیبروزکیستیک، داروهایی که بدن را خشک می نمایند (آنتی هیستامین ها) و کم بودن رطوبت هوا باشد.

سلول های اپیتلیال دارای فیبرهای مویی شکل ریزی هستند که به آن ها سیلیا می گویند. این سلول ها به عقب و جلو حرکت می نمایند تا یاری نمایند موکوس از سینوس ها دفع گردد. این سیلیاهای ریز ممکن است به وسیله محرک های گوناگونی تحریک شوند، خصوصاً دود سیگار.

چه داروهایی برای درمان سینوزیت کاربرد دارند؟

آنتی بیوتیک برای درمان سینوزیت های ویروسی لازم نیست. درمان هایی که معمولاً برای درمان سینوزیت توصیه می شوند شامل داروهای تب بُر و مسکن ها هستند، مثلاً:

. استامینوفن

. داروهای ضد احتقان و رقیق نماینده ترشحات

درمان های خانگی سینوزیت

برای کنترل عفونت های سینوسی که منشأ ویروسی دارند می توانید از داروهای OTC مانند مسکن و تب بُر (استامینوفن)، ضد احتقان و خلط آور بهره ببرید.

در ضمنً خیلی از پزشکان توصیه می نمایند برای تسکین علائم سینوزیت از محلول های مخصوص شستشوی سینوس استفاده نمایید. محلول یا سرُم آب نمک نیز برای شستن سینوس ها و تخلیه ترشحات بسیار خوب است. یک هشدار جدی اینکه هرگز با آب معمولی سینوس ها را شستشو ندهید چون می تواند حتی منجر به مرگ گردد.

عفونت های باکتریایی و قارچی معمولاً احتیاج به آنتی بیوتیک یا درمان های ضد قارچ دارند، بنابراین درمان های خانگی بدون این درمان ها اغلب بی تأثیرند.

عوارض ناشی از سینوزیت چه می تواند باشد؟

هرچند عوارض سینوزیت نادرند اما این امکان وجود دارد که یک عفونت سینوسی، مستقیماً به وسیله دیواره سینوس به مغز برسد و شرایطی بسیار خطرناک و کُشنده ایجاد کند (مثلاً مننژیت یا آبسه مغزی). در ضمنً سایر بافت های اطراف نیز ممکن است عفونی شده و مشکلاتی ایجاد نمایند. مثلاً ممکن است عفونت سینوس ها به استخوان برسد یا اطراف چشم ها را مبتلا کند. هر چند این موارد نادر هستند اما در صورت وقوع می توانند کُشنده باشند. بیشتر افرادی که دچار نقص ایمنی هستند، دیابت دارند و یا دچار تروماهای متعدد در ناحیه سر می شوند، در معرض عوارض خطرناک سینوزیت هستند.

آیا سینوزیت قابل پیشگیری است؟

تا به امروز واکسنی که به طور خاص از افراد در برابر عفونت سینوسی محافظت کند ساخته نشده است. اما واکسن هایی در برابر ویروس ها (آنفلوانزا) و باکتری هایی که ممکن است سبب سینوزیت شوند ساخته شده اند. واکسیناسیون در برابر پاتوژن هایی که عامل سینوزیت هستند ممکن است بتوانند به طور غیر مستقیم، احتمال ابتلا به عفونت سینوس ها را کاهش دهند، اما مطالعه بخصوصی که این فرضیه را ثابت کند انجام نشده است.

تشخیص سینوزیت مزمن

قدم نخست در تشخیص سینوزیت مزمن، مراجعه به پزشک متخصص گوش و حلق و بینی است. پزشک پس از شنیدن توضیح حال به معاینه می پردازد.

برای تشخیص سینوزیت مزمن، پزشک نقاط مختلف صورت و بینی (روی سینوس ­ها) را لمس می­ کند تا دردناکی آن ها در هنگام لمس را آنالیز کند. همان طور که پیش تر نوشتیم، درد در ناحیه سینوس ها یکی از نشانه­ های سینوزیت مزمن است.

علاوه بر معاینه، پزشک ممکن است سایر روش های تشخیصی را هم به کار ببرد. در زیر روش­ های تشخیص سینوزیت را با هم مرور می کنیم.

تصویر­برداری پزشکی

تصویر­برداری پزشکی، جزییات و شرایط سینوس ­ها و بینی را نشان می دهد. به عنوان نمونه، می تواند مکان دقیق التهاب و تورم شدید یا یک عامل انسدادی را تعیین کند.

برای این کار از دو روش ممکن است استفاده گردد:

* سی تی اسکن

* اِم آر آی

مشاهده مستقیم داخل بینی

پزشک یک لوله باریک و قابل انعطاف (دستگاه آندوسکوپی) را داخل بینی قرار می­ دهد و به این روش، به طور مستقیم داخل سینوس ها را می بیند.

تست پوستی آلرژی

اگر پزشک تشخیص دهد که آلرژی یا حساسیت سبب بروز سینوزیت مزمن شده است، تست پوستیِ حساسیت درخواست می گردد.

در این آزمایش اندازه بسیار کمی از مواد مختلفی که ممکن است ایجاد حساسیت نمایند، زیر پوست ناحیه ساعد تزریق می­ گردد. پس از حدود بیست دقیقه، اگر در ناحیه تزریق، تورم یا قرمزی دیده شد، به معنای تایید حساسیت نسبت به ماده تزریق شده تلقی می­ گردد.

این آزمایش بسیار سریع و بی خطر است و ماده­ آلرژی زا را تعیین می­ کند.

کشت ترشحات بینی و سینوس

در بیشتر موارد، برای تشخیص سینوزیت مزمن احتیاجی به کشت ترشحات نیست. در مواردی که بیماری به درمان پاسخ نمی دهد یا با وجود درمان، شرایط و علائم بیمار بد­تر می­ گردد، کشت ترشحات بینی و سینوس ها درخواست می گردد.

منبع: سایت دکتردکتر

سایت علوم پزشکی اراک

سایت دکتر عبیدی

منبع: راسخون